Coluccio Salutati

In Coluccio Salutati, a total of 7 epidemic events are known so far.

Place

Time

Language

Disease

Animal

Keyword

Person

Nature event

River

Plague

Scribe

Social response

Victims

Events

Date	Summary	Source	Translation	T

1374, July 25

Letter from Coluccio Salutati to Benvenuto da Imo about the possible causes of the plague. He sees the plague as the will of God and therefore does not want to flee Florence.

Et demum, quod ad fugam pestis me ad lares tuos cum familia tam fraterne tamque amicabiliter invitas, mecum admiratus sum. Ubi enim fugiam a facie Dei mei? si enim hec pestis divina dispostione totum concutit genus mortalium sive, quod optem, sit talis peccatorum sive alia quecunque summi illius opificis ordinatio; et nostrum non est summum illud frustrare numen, cum ubicunque sit immensum et potens, quid iuvat inde fugere ubi tunc videtur servire sententia, cum, si condemnatus fuero, ubicunque me invenerit, iudicabit? Fallimur, arbitror, omnes, qui putamus Dei ista proculdubio opera indiscreto ictu quasi sagittas in vulgus iactari; illum afficit, seu medicinalis seu ultrix [p. 171] fuerit ista clades, quem percutiendum preordinaverit divina maiestas, que nec loco circunscribitur nec tempore, nec minus hic quam alibi cum voluerit operatur. Si enim, ut physici volunt, aeris foret ista corruptio, cur ubi furit ullum preterit omnino mortalium, quem etsi non extinguat, saltem non attingat? Vivimus omnes in aere isto corrupto, quem volunt physiologi, imo, ut verius loquar, fingilogi, fore venenum nec pudet eos diversitati complexionum ascribere, si quos viderint nullo modo, ceteris morientibus, egrotare; quasi in veneno possit humana complexio intemerata servari. Nescio tamen quo pacto quando in disputationem cum ipsis venitur et queritur: si aer iste, agitabilis et qui ventis continuo circunfertur, infectus est, cur in sola urbe, cur in uno vico, cur in cetera urbis parte, cur eadem in domo hi moriuntur, hi egrotant, hi penitus valent incolumes; et si hoc ascribitur etati, cur hec domos pueros perdit, illa iuvenes, ista senes decrepitos; altera mulieres preservat, altera viros; una superstitem habet maiorem natu, alia vero minorem? Denique fatentur rationem deficere, cum non valent omnibus respondere. Ceterum, ut ad preces tuas redeam, istuc me conaris allicere ubi tu ipse pestem confirmas propter advenarum confluentiam desevire. Credo tantus est ardor amici potiundi quod deceptus amore, tui ipsius immemor, periculi, quod istic imminet, es oblitus, et forte, quod evenire consuevit, ut longe minus presentia terraent quam ea que tumultuante fama percipimus, te rum commovit ut saltem de maiore ad minus periculum me vocares. Quicquid id fuit, gratias ago amicicie atque benignitati tue; ego florenti huic urbi, dum fata erunt, sive bellum sive fames sive pestis insultet, perpetuum inherebo.

(Translation needed)

---

1383, August 7

Letter of Coluccio Salutati criticising the panic over the plague in Florence

Responsum petit generatio, non dicam perversa et adultera, sed pusilanimis, formidolosa et, ut quod volo breviter attingam, profuga et incerta. Te nunc alloquor, meticulosissime Antoni, qui [p. 81] conceptu metu mortis, quam timere stultissimum est, puta Dei manum eludere et eius inevitabilem sententiam fugiens evitare. Quanto melius esset cogente ratione fateri quod Deus ubique est, quod ipse statuit nobis terminum, quem preterire non licet, et [p. 82] quod illa Dei providentia, cuncta disponens, ab eterno previdit et ante seculum ordinavit fixe atque immobiliter ubi, quomodo et quando cuique moriendum est, ut plane fatendum sit hanc fugam, qua nunc fervet patria nostra, non cautionem, sed insaniam esse; insanian, inquam, vanorum hominum, qui malunt fugiendo suam pusilanimitatem ostendere, quam divinam dispositionem cuncta regere confiteri; quique cum timeant videre sepelire mortuos, auderent se iactare paratos armatis congredi, quos pre ignavia primo conspectu vix possent inter gladios intueri. [...] [p. 83] Sed si vos magis hoc tempore timetis, ego vere non timeo; nam, licet frequentiora funera videam, non me magis scio quam alias esse mortalem, nec de morte sum certior nec minus de hora mortis incertus. Vos, qui trepido pectore quod fugi nequit effugitis, si clarioris intellectus lumen habetis, oppressisse huius infectionem veneni quos non videtis quosve diligitis presagite; ego vero quos efferri videor, mortuos sciam; quos expirasse nunciatum erit, defunctos credam; quos vivos aspexero, letus amplectar; quos vivere percepero, letabor aura frui; de quibus nil audiam, non minus vivos quam mortuos arbitrabor. Nunc, quod avide petitis, scitote me cum tota familia valere. Quod et de vobis, licet, ut creditis, salubriore celo fruamini, crebro audire desidero

(Translation needed)

---

1383, August 21

Letter from Coluccio Salutati to Antonio di Ser Chello, in which he criticises the medical theories of the plague, such as that the air is the cause of the plague. He cites examples from Pisa and Viterbo. He also gives data on mortality.

Sed pestis, inquiunt, unicum remedium est de loco infecto ad salubriorem aerem se transferre, que dementia est ab aere non fugere venenoso? Leditur venenis, non alitur, humana natura; (p. 89) hoc medici consulunt, philosophi tenent et certior omni ratione experientia clare docet. Paucos enim ex fugientibus secundum numerum mori, multos vero ex remanentibus videmus extingui, ut cum ex fugientibus vix de centum unus expiret, de stantibus in patria pene quarta aut quinta pars, si recte computaveris, absumatur. Hec sunt fere que dicitis; hec in tanti erroris excusationem, imo iustificationem, si bene concipimus, allegatis. Sed de aere paucis expediam. Si venenosus est, cur non occidit omnes? Sed dices: aptior est unius quam alterius natura tales impressiones accipere. Fateor; venenum autem nullius homini complexioni dicitur convenire, ut saltem, licet non occidat, sensibilie tamen afferat nocumentum. Multos tamen hic videmus hoc tempore non solum non mori, sed nec quidem etiam leviter infirmari. An forsan aliquis hominum nactus est turdorum naturam, quibus napellus suavissimus cibus est, qui ceteros animantes extinguit? Sed esto, venenum sit; non est tamen, ut sensus admonent, adeo violentum quin de multis plurimos non relinquat. Hanc autem fugam, dices, medici consulunt. [...] (p. 90) hi demum, quibus quid et quantum credi debeat et de se patet et experientia quotidiana demonstrat, ne parum multa scire videantur, pestilentie, quam Dei iudicium constat esse, remedium fugam dicunt. Nam quid de philosophis asseram, quorium iudicium solet a physicis in his que medicinam respiciunt communiter reprobari, et qui, etsi pungentibus rationibus aliquid astruant, cogunt id quod affirmant credere potius quam ostendant? Vellem autem unus de medicorum aut philosophorum grege doceret cure in eadem vicinia, ex una domo tot educantur funera quot sint ibi viventes, ex contigua vero nec unius moriatur; cur in illa senes deficiant, in altera pueri; hec masculos, illa mulieres amittat; hec, si quid de complexionibus scire possumus, robustiores perdat, debilioribus reservatis; et denique, quod ante omnia interrogari debuit, quid aerem inficiat et corrumpabat? Et si venti, si paludes, si neglecat cadavera vel aliud quippiam, cur in eadem regione pestiferis his pariter obnoxia, non omnes urbes simul, sed nunc ista, nunc illa de vicinitatis ratione vexetur? Cur extra muros civitatis nostre, quod hoc tempore vidimus, usque in ianuas pestis illas sevierit et intra menia nullus penitus egrotaret? Cur Pisana civitatis inceperit intra menia laborare, cum extra portas ubquie salubriter viveretur? An muro separatur aer salutifer ab infecto? An forsan potest obiectu murorum mors (p. 91) imminens aut pestis veniens arceri? Sed vidi et ego, cum tempore felicis recordationis Urbani quinti curia romana Viterbii tenertur, pestem maximam solum inter curiales et forenses terribiliter debacchari; que quidem ad tria milia virorum absumpsit, cum interea nullus civis cuiuscunque foret etatis et sexus penitus egrotaret.

(Translation needed)

---

1383, September 2

Letter from Coluccio Salutati; he writes that the Plague is almost gone and mortality is decreasing

Sed hic sedatur pestis, aer pulcerrimus et saluber effectus est; iam pauci infirmantur, et ex egrotantibus longe plures liberantur quam pereant.

(Translation needed)

---

1400, May 7

Ironic letter from Coluccio Salutati to Padolfo Malatesta, in which he writes about Malatesta's letters concerning the escape of the population from Pesaro because of the plague

Vidi copiam littere, quam populo tuo Pensauri scribis, vellemque quod monitis tuis parentes cuncti civitatem relinquerent. Forte sunt pauci adeo lucis prodigi, quod epimediam non curantes libenter menia que tu fugis et fugienda persuades occupabunt; et morientes, ut putas, illa sibi, sed a te vigilantissime custodirent

(Translation needed)

---

1400, August 6

Letter of Coluccio Salutati, in which he mentioned a severe plague in Pistoia and the whole Tuscany

Pestis crudelis Pistorium debacchatur, adeo quod michi gratissimum sit, quod ibi receptus non fueris, laudoque quod id quod patria tibi offert amplectaris. Nicolaus tuus vivit Pistorium, presentavit litteras et die sequenti peste correptus occobuit. [,,,] Arrigus et Philippus, graviter infirmati, Dei dono libertai sunt. Pestis hec in hac urbe et per totam Tusciam crudelissime nimis sevit.

The cruel plague rages in Pistoia, so much so that I am greatly relieved that you have not been received there, and I commend you for embracing what your homeland offers you. Your Niccoló lives in Pistoia, he delivered the letters, and the following day, stricken by the plague, he died. [...] Arrigo and Filippo, severely ill, have by God's gift been freed. This plague is raging very cruelly in this city and throughout all of Tuscany (Translation: Martin Bauch)

---

1405, August 4

Letter from Coluccio Salutati to Domenico Bandini in Arezzo, mentioning a fever illness there and the death of one of his children through illness

Sunt omnia, quanvis levia, vir insignis, frater optime et amice karissime, temporibus istis suspecta, ut quanvis febris quartane typus parum habeat cum pestilenti febre commertium, metuendum sit tamen, ne sub illius egritudinis commotione pestifera lues (p. 406) oprebat. [...] Ego vero valeo; valent et miei, preter Andream, qui, sicut Deo placuit, Petrum comitatus est. Sit nomen Domini benedictum. Philippus hodie nona die graviter egrotavit cum sigillis et signis; convalescit tamen et, licet febris adsit et ulcus suspectum ingravescat (p. 407), liberationem speramus. Vale et in morte Andree, precor, non commovearis, sed mecum teneas et secum et nobiscum Deum egisse non solum sicut oportet, sed misericorditer atque bene.

(Translation needed)

---

References

This is an EpiMedDat page, and outside EpiMedDat it is a mirrored or cloned page or similar. Please note that the page may then be outdated (13.11.2025) and no longer relate to the content. The original page is or was located at http://epimeddat.net/wiki/Coluccio_Salutati